سی پی یو یا به عبارتی واحد پردازشگر مركزی در حكم مغز و اداره كننده ی كامپیوتر است و مسئولیت انجام محاسبات ریاضی داخلی كامپیوتر و فرمان دادن به دیگر اجزا را به عهده دارد.
سی پی یو محاسبات داخلی كامپیوتر را به وسیله ی دو عدد ۰ و ۱ ( صفر و یك ) انجام میدهد. كلیه ی قطعات داخل كامپیوتر برای انجام كارها و محاسبات خود نیازمند این قطعه ی كوچك هستند كه این ارتباط را از طریق خطوطی با نامIRQ (در خواست وقفه) برقرار میكنند. ساختمان داخلی سی پی یو ها نیز متشكل از ترانزیستور های بسیار ریز است كه به تعداد بسیار زیاد و دقت بسیار بیشتر در كنار هم قرار داده شده اند. برای مثال یك سی پی یو متعلق به كمپانی اینتل با سرعت ۳.۴ گیگا هرتز متشكل از ۱۲۵ میلیون ترانزیستور كنار هم قرار داده شده است كه سایز هر كدام از انها ۹۰ نانو متر معادل ۰.۰۹ میكرون است! رقمهایی اعجاب انگیر كه حاكی از پیچیده و اسیب پذیر بودن ساختار این قطعه دارند.

از دیگر مشخصات و اصطلاحات این مبحث میتوان به BUS اشاره كرد. واحد پردازشگر مركزی برای ارتباط با دنیای خارج خود میتواند به حجم خاصی اطلاعات را دریافت و یا ارسال كند...این گذرگاه را با نام باس میشناسیم و یكای ان را مگاهرتز می نامیم.
در بررسی سی پی یو ها به اصطلاحی دیگر احتمالا برخورد كرده این با نام Cache ( كش ). كش به حافظه ای بسیار سریع و گران قیمت گفته میشود كه همیشه مقدار كمی از ان در سی پی یو تعبیه میشود.كار كش نگهداری اطلاعاتی برای سی پی یو است كه در هنگام پردازش اطلاعات به انها نیاز سریع دارد.
حافظه ی كش در سه سطح وجود دارد و با حجم های مختلف. سطح اول یا L۱،سطح دوم یا L۲ و سطح جدید L۳.معمولا كش L۱ را بر روی خود سی پی یو قرار میدهند و به همین دلیل ان را interna cache می نامند ولی كش L۲ بر روی برد اصلی (mainboard) تعبیه میشود و ان را external cache میخوانند.

مهمترین كمپانی های سازنده ی CPU عبارتند از AMD و Intel كه دو رقیب اصلی و دیرینه هستند و دیگر تولید كننده ها را تقریباً به كنار زده اند.



اصطلاحات

CPU : Central Processor Unite
MHZ : Mega Hertz
GHZ : Giga Hertz

شما در پایین این تصویر شکل یک نوع سی پی یو پیشرفته از شرکت اینتل رو مشاهده میکنید

نمونه دیگری از سی پی یو که از سرعت بسیار بالایی برخوردار است نمونه ی شرکت A M D